نقد بررسی سریال باخانمان برزو نیک‌نژاد

[ad id='39844']
[quote]«باخانمان» به کارگردانی «برزو نیک‌نژاد» و تهیه‌کنندگی «زینب تقوایی» یکی از سریال‌های جدیدی است که این شب‌ها از تلویزیون پخش می‌شود. سریالی ۳۰ قسمتی با نویسندگی «امیر برادران»، نویسنده یا یکی از اعضای گروه نویسندگان سریال‌هایی، چون «ساختمان پزشکان»، «در حاشیه» و «هیولا» اما شنیده‌ها حاکی است که نوشتن شوخی‌های باخانمان توسط شهاب عباسی انجام می‌شود.[/quote]

سریال باخانمان به کارگردانی برزو نیک نژاد و تهیه کنندگی زینب تقوایی، این روزها پرچمدار مجموعه های کمدی در تلویزیون شده است. سریالی که یک مضمون شاید بارها امتحان پس داده را از منظری تازه مورد استفاده قرار داده تا از تار و پود آن، به دریافتی دیگر از بحث بحران هویت نیز برسد. مبحثی که در لایه های زیرین این کمدی جمع و جور و با کنار زدن زرورق کمدی و شوخی های ریز و درشت، در ابعادی قابل فهم است.

مسعود (با بازی حسام محمودی) جوانی است که ناگهان درمی یابد توسط پدر و مادرش از خانواده ای دیگر خریداری شده و حالا درصدد برمی آید اصل و ریشه خود را جست و جو کند.

دغدغه ای که بارها در ادبیات و داستان های رئالیستی و نیز اتوبیوگرافیک مورد مداقه بوده و بحث های پیرامونی بسیاری حول آن شکل گرفته است.

کمال در سریال باخانمان می تواند آینه تمام نمای سرنوشت فرضی برخی از مردم باشد تا در پس خنده و شوخی های تعبیه شده در لابه لای ماجراهایی که گرفتارش می شود، نوعی همذات پنداری عجیب و شگرف نیز با او شکل بگیرد و بیننده در ذهن خود دست به همانند سازی روایی بزند.

 

حسام محمودی به عنوان چهره ای که با وجود سالها فعالیت هنری همچنان در نظر مخاطب عام، بکر به نظر می رسد، در قالب این کاراکتر که قهرمان روایت شناخته می شود، سادگی و حتی بلاهتی دوست داشتنی را چاشنی بازی اش کرده تا در مواجهه با انبوه مشکلات و دست اندازهای ریز و درشت باورپذیر به نظر برسد.

از رفتارهای دور از توقع تا سواستفاده گرانه پدر واقعی اش ناصر(حسن پور شیرازی) تا انتظارهای مادرانه حوریه(شهره لرستانی) و بلاتکلیفی در نحوه رابطه با خواهر تازه یافته اش گوهر(الهام اخوان) همه و همه چالش هایی غیرمنتظره برای او و ایضاً بیننده هستند.

این سادگی و دوری از ادا و اطوار در بازی و حذف حرکات اضافی در بازی های سایر بازیگران اصلی نیز به چشم می خورد. پورشیرازی، ناصر را به عنوان پدری بی مسئولیت که نمونه آنرا در اطرافمان کم ندیده ایم، در عین جسارتها و وقاحتهایش، مظلوم نمایی های بامزه ای دارد که پس از هر بار خراب کاری، او را در پله اول و کم تقصیر قرار می دهد. شهره لرستانی مادری که به اجبار ردای سرپرست خانواده بر تن کرده، با تمام داد و قال هایش و تحکم های زنانه، همچنان آسیب پذیر و نیازمند به محبت کردن و محبت دیدن نشان می دهد تا شمایلی از بسیاری از مادران ایرانی باشد.

الهام اخوان در نقش گوهر نیز بخوبی از پس بازسازی شخصیت دختری خودساخته که حتی در کنار خواستگار سمجش آرش(مهروز ناصر شریف) از حق او نیز دفاع می کند و از مبارزه و سخت کوشی درنمی ماند، برآمده و کوتاه نمی آید و به اصطلاح جوانان امروزی به کسی باج نمی دهد.

نیک نژاد در مقام کارگردان مشخصاً تلاش کرده تا این بازیها را به ترکیبی همگون و یکدست برساند و در چارچوب قصه و فضای رئالی که به روال آثار قبلی اش در کمدی پر فراز و نشیبی تنیده شده، کاراکترها را با یکدیگر پیوند دهد. البته در نخستین قسمتهای سریال گونه ای تداخل و ناهمانگی میان درام و کارگردانی حس میشد که رفته رفته با پیشرفت روایت کمرنگ و محو شد. چرا که امیر برادران نویسنده سریال با نظر به نوشته های پیشینش اصولاً به جنسی فانتزی از طنز معتقد است که با سبک نیک نژاد با آنچه از او در سری مجموعه «دردسرهای عظیم» دیده ایم، متفاوت می نماید.

«باخانمان» روایتگر داستان جوانی به نام مسعود است که در آستانه ازدواج متوجه می‌شود فرزند واقعی پدر و مادرش نیست و سعی می‌کند خانواده اصلی خود را پیدا کند. او پس از مواجهه با پدر و مادر واقعی‌اش متوجه می‌شود که تفاوت آشکاری با خانواده کنونی‌اش دارند… در واقع نویسندگان این سریال سعی کردند نشان بدهند بچه‌دزدیده شده حتی اگر خوشبخت هم شود، علاقه‌مند است که والدین واقعی‌اش کنارش بودند. موضوعی که برزو نیک‌نژاد می‌گوید به این دلیل انتخاب شده که این روز‌ها فاصله زیادی بین اعضای خانواده ایجاد شده و این موضوع فراموش شده که برای از بین‌بردن مشکلات باید انسان‌ها مثل گذشته دور هم جمع شوند و در کنار هم آن‌ها را حل کنند.
در این سریال بازیگران مختلفی به ایفای نقش می پردازند. حسام محمودی در نقش کمال، ‌شهره لرستانی حوریه، حسن پورشیرازی ناصر، الهام اخوان گوهر، خسرو احمدی رحیم، افسانه بایگان مهری، سعید امیرسلیمانی رشید، آتیلا پسیانی مصطفی، مارال فرجاد سمانه، بهنام تشکر کاوه، ‌شقایق دهقان ملودی. نیک نژاد در ترکیب بازیگران این سریال از تلفیقی میان بازیگران چهره و غیرچهره استفاده کرد و در بخشی هم به معرفی بازیگران جدید پرداخته است.
آخرین کار حسن پورشیرازی به نام “برادرجان” در ماه رمضان سال ۱۳۹۸ روی آنتن رفت و سریالی به نام “سامو بندری” نیز در کارنامه خود دارد که چند بار در کنداکتور شبکه دو قرار گرفت، اما هنوز پخش نشده است. افسانه بایگان دیگر بازیگر نام‌آشنای این سریال تلویزیونی است که سال ۱۳۹۷ “روز‌های بی‌قراری” از او روی آنتن رفت و پیش از آن “تعطیلات رویایی” علیرضا امینی را از او سراغ داریم.همچنین، شهره لرستانی دیگر بازیگر سریال باخانمان، اکثرا در آثار طنز حضور پیدا می‌کند و در حال حاضر نیز در سریال “موچین” به کارگردانی حسین تبریزی که از شبکه نمایش خانگی در حال پخش است بازی می‌کند.  از جمله نکات قابل توجه سریال باخانمان، می‌توان به حضور شهرام شکیبا مجری تلویزیون در میان بازیگران سریال اشاره کرد. او پس از فیلم “زندگی شیرین” که نقش مجری را در آن بازی کرده بود، معلوم نیست این بار با چه نقشی در سریال باخانمان ایفای نقش خواهد کرد.
«باخانمان» از همان روزی که روی آنتن رفت، با واکنش‌های متفاوتی روبه‌رو شد. روزنامه شهروند در این باره نوشت: «باخانمان» سریالی است که عده‌ای آن را از بابت خلق لحظاتی شیرین و کمیک مورد ستایش قرار داده‌اند و البته عده‌ای نیز سطح کیفی و به خصوص کمدی «باخانمان» را نازل ارزیابی کرده‌اند. اما برزو نیک‌نژاد گفته که فکر می‌کند در رسیدن به هدفش در این سریال موفق شده است: «در این سریال یک قصه ملموس روایت می‌کنیم که به آدم‌ها و روابط‌شان می‌پردازد. سریالی با محوریت زندگی- که مردم هم با آن همذات‌پنداری می‌کنند. ما در سریال باخانمان قصد داشتیم خنده بر لب مردم بیاوریم- در روزگاری که کرونا و معیشت تحت فشارشان قرار داده، کار بسیار دشواری است.»
ترکیب بازیگران باخانمان، ترکیب جالبی است؛ بازیگرانی شناخته شده که پس از مدتی دوری از عرصه کمدی با این سریال در ژانر کمدی دیده می‌شوند و همچنین شاهد یک تیم بازیگری جوان نیز هستیم. حسام محمودی تاکنون بیشتر در سریال‌های غیرکمدی دیده شده، الهام اخوان که در فیلم «دوزیست» با نیک‌نژاد همکاری کرده بود، اولین حضور در تلویزیون را تجربه می‌کند، شقایق دهقان سابقه خوبی در زمینه بازی در آثار طنز دارد و شهرام شکیبا نویسنده و مجری است.
باخانمان؛ موفق یا شکست‌خورده؟! پاسخ به این پرسش مستلزم نگاهی به کارنامه کارگردان سریال است؛ یعنی اگر قرار باشد «باخانمان» را با سریال‌های قبلی نیک‌نژاد، یعنی سریال‌هایی مانند «دردسر‌های عظیم»، «همسایه‌ها»، «ویلا»، «پنچرین و حتی «ساخت ایران ۲» قیاس کنیم، سخن‌گفتن از پیشرفت کارگردان کمی بیش از حد خوشبینانه به نظر می‌رسد. اما در قیاس با دیگر سریال‌های تلویزیون در سال‌جاری، به‌خصوص سریال‌های کمدی مانند «صفر بیست و یک» دستاورد برزو نیک‌نژاد قابل اعتنا و موفق جلوه می‌کند.

برزو نیک نژاد کار خود را از دستیاری کارگردان و برنامه ریزی آغاز کرد و بعد از مدتی حالا خود کارگردانی چند سریال را به عهده گرفته است. شاید بتوان گفت همه کارهایی که نیک نژاد چه در سینما و چه در تلویزیون نویسنده و کارگردانشان بوده است، کمدی بودند از دودکش گرفته تا دردسرهای عظیم، روزای بد بدر، ساخت ایران ۱ و ۲.

اما او بعد از کارگردانی سریال قرعه که با استقبال خوبی مواجه نشد، تصمیم گرفت مدتی در تلویزیون کار نکند و در همین زمان در سینما دو فیلم لونه زنبور و دوزیست را ساخت که دوزیست در جشنواره فیلم فجر سال گذشته در بخش سودای سیمرغ حضور داشت.

نیک نژاد در باخانمان فضای سریال های قبلی خود نظیر دردسرهای عظیم و قرعه را تکرار کرده است البته با وجود برادران شاید در اجرای این فضا کمی متفاوت تر عمل کرده باشد.

برزو نیک‌نژاد که در سینما نیز فیلم‌های ناخواسته، زاپاس، لوله زنبور و دوزیست را جلوی دوربین برده، می‌گوید که تماشاگران تلویزیون تغییر کرده‌اند و دیگر نمی‌توان با همان فرمول‌های سابق رضایت آن‌ها را به دست آورد، به‌خصوص در زمینه کمدی، که این تغییرات بیشتر خود را نشان می‌دهند و تماشاگر دیگر به چیز‌هایی که قبلا می‌خندیده، نمی‌خندد. برای همین هم هست که سریال‌های کمدی گذشته دیگر برای مخاطب امروز خنده‌دار نیستند.
برزو نیک‌نژاد در یک لایو اینستاگرامی یکی از دلایل دشواری موفقیت در سریال‌های کمدی امروز را بسته‌بودن دست نویسندگان و کارگردانان در خلق لحظات کمدی می‌داند: «این‌گونه نیست که کمدی‌ساز‌های تلویزیون کارشان را بلد نیستند. اتفاقا بزرگ‌ترین کمدین‌هایی که در سینما میلیاردی می‌فروشند، از تلویزیون آمده‌اند. اما در تلویزیون دست‌وبال سازندگان کمدی بسته است و همواره درگیر «این را نگو و آن را نگو» هستند. با این اوضاع چطوری می‌شود مخاطب را خنداند؟». سکانسی از سریال با بازی شهره لرستانی، سوژه شوخی در فضای مجازی قرار گرفت. این شوخی‌ها بیشتر از آن که متوجه به خود سریال باشد، ناظر بر اعمال محدودیت‌های متفاوت و گوناگونی‌ست که در مورد بازی بازیگران و کارگردانی وجود دارد.
حواشی سریال 
نمایش فروش فرزند در «باخانمان» یکی از حواشی این سریال بود؛ بزرگ مردانی در ایرنا نوشت: در این سریال هیچ نگاه طنزی دیده نمی‌شود. بازیگران پتانسیل فضای نمایشی طنز ندارند. از سوی دیگر پدر خانواده که معتاد است فرزندش را می‌فروشد. سوال اینجاست چند درصد از جامعه ایرانی اسلامی ما را این چنین پدران تشکیل داده‌اند که در این سطح گسترده و به صورت سریال از یکی از شبکه‌های سراسری پخش می‌شود؟ نکته جالب این که چندی پیش وقتی یک خانواده فرزندش را مجبور به کشیدن مواد مخدر کرد و فیلم آن در فضای مجازی منتشر شد، از سوی قوه قضاییه مورد پیگیری قرار گرفتند و به عنوان مجرم شناخته شدند. حال نمایش اعتیاد در این سطح گسترده و با جزئیات و فروش فرزند در یک سریال تلویزیونی که مخاطبان آن را دنبال می‌کنند چه حکمی خواهد داشت؟
یکی دیگر از حواشی سریال باخانمان زمانی ایجاد شد که طیفی از ماما‌ها به این سریال اعتراض کردند. موضوعی که برزو نیک‌نژاد آن را حاصل نوعی سوء‌تفاهم می‌داند: «من به‌شدت به قشر ماما‌ها احترام می‌گذارم. من به هیچ قشری در جامعه تا الآن بی‌احترامی نکردم. متوجه شدم یک‌سری از ماما‌ها با سریال «باخانمان» مشکل دارند؛ نفهمیدم چرا؟ یک قابله داریم، این قابله برای اینکه شخصیت پیدا کند، همین‌طوری به خودش می‌گوید ماما، ما به کدام ماما توهین کردیم»؟! و حرف آخر برزو نیک‌نژاد: «امیدوارم آستانه تحمل‌ها بالا برود».

آیا داستان «باخانمان» تکرار انیمیشن «پرین» است؟

شاید وقتی اولین بار نام سریال «باخانمان» را شنیدید به سرعت یاد انیمیشنی به همان نام افتاده باشید که نام شخصیت اصلی آن «پرین» بود. پرین به همراه مادر و پدرش زندگی می کند و با شروع داستان پدر او از دنیا رفته و وصیت می کند تا بعد از مرگش پرین و مادرش به زادگاهشان برگردند. این سفر با یک کالسکه مجهز آغاز می شود، کالسکه ای اتاقک پشتی آن مخصوص عکاسی های مادر پرین بود و در بین مسیر تا رسیدن به روستایی در فرانسه، از این طریق امرار معاش می کردند. تا اینکه مادر پرین هم در میانه راه به دلیل بیماری جان خود را از دست داد و پرین به تنهایی نزد پدربزرگش رفت و بعد از مدتی کار در کارخانه پدربزرگ، خود را به او معرفی کرد.

شاید این تشابه اسم در ساختار سریال برزو نیک نژاد نیز نمود داشته باشد و بخش هایی از داستان این سریال ایرانی شبیه به همان انیمیشن ژاپنی باشد.

عوامل و بازیگران باخانمان

حسن پورشیرازی، شهره لرستانی، افسانه بایگان، حسام محمودی، الهام اخوان، امیر آتشانی، امیر حسین طاهری، فرزانه سهیلی، مهناز کرباسچیان، سعید امیرسلیمانی، شهرام شکیبا و خسرو احمدی از جمله بازیگران  سریال باخانمان هستند که تاکنون حضورشان قطعی شده است.

از دیگر عوامل  این پروژه تلویزیونی می‌توان به “مدیر تصویربرداری: امیر معقولی، مدیر صدابرداری: امیر پرتوزاده، مجری طرح و مدیر تولید: مهدی بدرلو، طراح صحنه: مهدی سعیدی، تدوین: مهدی سعدی، طراح چهره پردازی: مرتضی کهزادی، طراح لباس: الهام شعبانی، مدیر برنامه ریزی: حامد مختاری، دستیار یک کارگردان: نوید صلاحی، منشی صحنه: فرشته حجازی، مدیر تدارکات: حسین میرزامحمدی، عکاس: محمد تقوایی، برنامه ریز: حمید قاسمی، دستیار کارگردان: فراز عمومی، مشاور رسانه‌ای: هادی اعتمادی مجد، اشاره کرد. “

[ad id='39844']

دیدگاه‌ خود را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *