حالا هر چه میخواهند اسمش را بگذارند: «شخصیت بد، منفی، بدمن یا آنتاگونیست.» در «متری شیشونیم»، ناصر خاکزادِ شیشه فروشِ میلیاردر، در جایگاه آنتاگونیست فیلم است. سعید روستایی در دومین فیلم خود و برای تکتک شخصیتهای فیلم، همان رویه پیشین عدم قضاوت نسبت به آدمها را جایگذاری کرده است. فیلمساز، ناصر خاکزاد را به دام پلیس گرفتار میکند تا لحظهبهلحظه مخاطبان را با این شخصیت همراه کند و بگوید با یک ناصر خاکزاد خبیث، طرف نیستید.
واضح است که انتظار داشته باشیم باید از شخصیت منفی فیلم متنفر شویم و حتی آرزوی مرگ و نابودی هرچه زودتر برای ناصر خاکزاد را داشته باشیم؛ اما روستایی نمیخواهد شخصیتهای خوب و بد فیلم سیر طبیعی خودشان را طی کنند و در لحظات مختلف فیلم، دست فیلمساز در تطهیر رفتارهای ناصر خاکزاد دیده میشود. دوربین در «متری شیشونیم» با رفتن سراغ جزئیات مساله اعتیاد، در جایی ایستاده که شکل مستند و اظهار واقعنمایی تقویت شود. زاویه این دوربین هراسان از معتادانی که شبیه زامبیهای بیاختیار شدند در پناه شخصیتپردازی قاچاقچی میلیاردر قصه، گیر میکند.
مرز بین قهرمان و ضدقهرمان در «متری شیشونیم» محو شده و همین منجر به شکلگیری ضدقهرمانی دوستداشتنی و البته ترحمانگیز شده که نتیجه منطقی این حس ترحم، موجه کردن اعمال ناصر خاکزاد و تقویت گزاره عدم قضاوت نسبت به رفتار او است. این مدل پرداخت سینمایی، نشانههای جریان فیلمسازی نهچندان نوظهوری در سینمای ایران است که از خلق درام به معنای واقعی و دقیقش ناتوان شده و تلاش میکند با ایستادن در میانه میدان، یک جذابیت نسبیگرایانه را در فیلم القا کند.
میانه ایستادن و بلند فریاد زدن اینکه همه آدمهای قصه من حق دارند و اینکه اگر شما هم جای ناصر خاکزاد بودید، مثل او رفتار میکردید. تقویت گزاره عدم قضاوت نسبت به فساد قاچاقچی میلیاردر در سکانسهای دادگاه و مکالمههایی بین ناصر خاکزاد و قاضی هم دیده میشود.
فیلمساز با آوردن قصه فرعی جدل پلیس و همکارش و گیر افتادن او به دلیل نقص احکام قانونی، به نوعی دیگر، سست بودن محکمه قضاوت را تقویت میکند. در این بخش از فیلم هم مرز دقیقی بین احکام ظاهری و اخلاقیات مبنایی شکل نمیگیرد و حتی پا را فراتر گذاشته و جایگاهی نشان میدهد که کنشهای انسانی مجریان قانون هم در دام احکام ظاهری قانون گرفتار و منجر به بداخلاقی میشوند.
«متری شیشونیم» با فریب و ادعای بزرگ قضاوت نکردن نسبت به دیگران حرفش را شروع میکند ولی پا را از این هم فراتر گذاشته تا قاچاقچی میلیاردر را در حد یک مصلح اجتماعی بالا میبرد. مصلح اجتماعی که اگرچه زندگی هزاران نفر را به نابودی کشانده ولی برای خانوادهاش، فضای امن و آرامشی را به کمک پولهایش رقم زده است تا دیگر زندگی و آیندهای شبیه خودش نداشته باشند.
[ad id='39844']