آیا واردات کود انسانی از ترکیه واقعیت دارد !!!
حدود یک هفته پیش سیدعبدالوهاب سهل‌آبادی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در یک جمع سخنانی ایراد کرد که هرچند با تاخیر مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت، اما سر و صدای زیادی به پا کرد و واکنش‌های فراوانی به دنبال داشت. واکنش‌هایی از جنس تعجب فراوان!
واردات کود انسانی، آن هم به میزان ۱۶۰ تن (آن گونه که در خبر آمده بود) چیزی نیست که بتوان به سادگی از کنارش عبور کرد، به ویژه در روز‌هایی که نرخ ارز و دلار به شدت اوج گرفته و برخی بر این باورند که از جمله دلایل اوج گیری قیمت ارز، کمبود منابع ارزی است. نکته‌ای که ممکن است به کل مردود باشد، اما از دید برخی برای گره زدن واردات به این اتفاق و موشکافی در اقلام وارداتی و برداشت‌های سیاسی از آن کفایت می‌کند.
این در حالی است که اگر به سخنان رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران دقیق شویم، درخواهیم یافت که جز واردات این محصول (؟) عجیب، واردات پتو‌هایی با کرک حیوانات غیرشرعی (نقل به مضمون!)، خاکستر مورد استفاده در گلکاری، سیگار برگ گران قیمت و اقلام عجیب دیگری نیز در سال گذشته رقم خورده است که بسیاری شان محل تامل هستند.
رویدادی که مجابمان می‌کند در این خصوص کنکاش کنیم و به طور ویژه، پیگیر ماجرای واردات کود انسانی باشیم. موضوعی که کنکاش در آن به چند نکته عجیب، مهم و قابل توجه می‌رسد. بخوانید و قضاوت کنید:
۱- «کود انسانی»؟!
آیا در میان کالا‌هایی که به کشورمان وارد می‌شوند و در گمرک به ثبت می‌رسند، کالایی با این عنوان وجود دارد؟ بررسی‌های «تابناک» حکایت از آن دارد که خیر. پس ماجرا چیست؟ کافی است در فهرست آمار کل واردات و صادرات به مقصد کشورمان کد تعرفه «۳۸۲۵۲۰۰۰» را جست‌وجو کنید تا با این عنوان مواجه شوید: «پس‌مانده‌های صنایع شیمیایی یا صنایع وابسته که در جای دیگر گفته‌نشده و مشمول شماره دیگر تعرفه نشده باشد؛ زباله شهرداری؛ گل و لای فاضلاب، سایر زباله مذکور در یادداشت ۶ این فصل». عنوانی که اگرچه می‌تواند شامل «کود انسانی» هم باشد، اما از آن اسمی به میان نیاورده است.
۲- ۱۶۰ تن واردات از کجا آمده؟
اکنون که پی بردیم سهل‌آبادی عنوان کالای وارد شده را (آگاهانه یا ناآگاهانه) اشتباه بیان کرده، این سوال پیش رویمان قرار دارد که میزان واردات این کالای عجیب چقدر است و این واردات در چه سالی صورت گرفته است؟ سوالی که برای پی بردن به پاسخ آن کافی است در فهرست واردات کشور در سال‌های اخیر جست‌وجو کنیم تا با این نتیجه روبرو شویم:
واردات بیش از ۱۸۰ تن تحت عنوان «گل و لای فاضلاب» به ارزش حدود ۱۱ هزار دلار در سال ۹۵. وارداتی که در ماه‌های ابتدایی سال گذشته از مبدا کشور ترکیه و به مقصد دو گمرک کشورمان به ثبت رسیده است و نشان می‌دهد عدد ارائه شده توسط رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت ایران کمتر از میزان واردات رقم خورده است.
۳- «تکذیب»، تنها سلاح مسئولانی که حتی از آمار‌های خودشان بی اطلاعند!
در پی حاشیه‌های فراوانی که به دنبال انتشار این خبر در روز‌های اخیر به وجود آمد، وزارت صنعت، معدن و تجارت توضیحاتی ارائه کرد که در آن ضمن «مضحک خواندن خبر واردات کود انسانی از ترکیه»، به نقل از سازمان توسعه تجارت –که مسئول ثبت سفارش کالاست- مدعی شد «طی سال‌های ۹۵ و ۹۶ هیچ گونه ثبت سفارش واردات برای این ردیف تعرفه (گل و لای فاضلاب) انجام نشده است.» ادعایی که البته بالاتر نقض آن در قالب یک تصویر آمده است. با این ملاحظه که ممکن است ثبت سفارش این کالا در سال ۹۴ صورت گرفته باشد که باز تکذیب واردات آن در سال ۹۵ به دور از اصول حرفه‌ای و روال مسئولیت پذیری است.
نکته جالب توجه دیگر در این جوابیه، اشاره به این موضوع است که تعرفه یادشده با عنوان «گل و لای فاضلاب» به معنای واردات کود انسانی نیست بلکه کود انسانی در کد تعرفه‌ای مجزا با شماره «۳۱۰۱۰۰۰» ذکر شده است. توضیحاتی که تنها می‌تواند اندکی از تعجب عموم از شنیدن خبر واردات کود انسانی بکاهد و این سوال را به دنبال داشته باشد که آیا در گل و لای فاضلاب کمبودی در کشور وجود دارد که نیازمند جبران آن با واردات از ترکیه هستیم؟!
۴- آیا این واردات مسبوق به سابقه است؟
آن گونه که آمار واردات کشور در سال‌های اخیر نشان می‌دهد، جز دو مورد واردات ثبت شده در بهار و تابستان سال ۹۵ که طی آن محموله‌های ۱۶۰ تنی و ۲۰ تنی گل و لای فاضلاب وارد کشور شده، این کد تعرفه دیگر مورد استفاده قرار نگرفته است. نکته‌ای که می‌تواند بر ابهامات ماجرا بیافزاید و این سوال را به وجود آورد که در آن مقطع خاص چه موضوعی موجب شد ۱۱ هزار دلار صرف واردات این ردیف خاص شود؟ این در حالی است که به سوال فوق، چرایی گنجاندن «کود انسانی» ذیل کد تعرفه‌ای خاص در کتاب مقررات صادرات و واردات کشورمان را هم می‌توان افزود که یا به کل غیرضروری بوده یا ضرورتی موجب شده که آن را در این کتاب گنجانده‌اند. دو حالتی که هر کدام درست باشد، جای سوال و ابهام دارد و خوشایند به نظر نمی‌رسد.
۵- محل مصرف این کالای خاص چیست و چه کسی آن را وارد کرده؟
آخرین سوال و به نوعی مهم‌ترین نکته در این خصوص آن است که محل مصرف این کالا که تحت عنوان «گل و لای فاصلاب» تعریف شده، چیست و وارد کننده/کنندگان آن چه کسی/کسانی هستند؟ سوالی که اگرچه وزارت صنعت، معدن و تجارت در پاسخ به آن به ذکر عبارت «در صنایع شیمیایی کاربرد دارد» بسنده کرده، اما تلاش‌های خبرنگار «تابناک» برای یافتن پاسخ دقیق آن بی نتیجه مانده است. سوالی کلیدی که حتی به رغم حاشیه‌های فراوان پیش آمده با انتشار این خبر هم هیچ مسئولی خود را موظف به پاسخگویی به آن نیافته و مجاب نشده برای رفع آن تلاشی صورت دهد؛ گویی نه خانی آمده و نه خانی رفته است!
